Minder OV: kleine ingrepen met grote gevolgen
De OV-reiziger heeft dit jaar een historische stap terug in de tijd gedaan. Overal zijn bus- en treinritten geschrapt. Maar wat betekent dit nou voor de reiziger? Rover opende een meldpunt. Dit zijn de resultaten van de eerste 175 klachten.
De Reiziger Digitaal | Maart 2023 | Sanne van Galen
Rover vroeg vorig jaar al aandacht voor de dreigende verschralingen in het OV
Foto: Tim Boric
Door personeelstekorten en weggevallen coronasteun is er flink geschrapt in het openbaar vervoer aanbod. Vaak gaat het om enkele bus- of treinritten, of om bepaalde tijdstippen. Vervoersbedrijven weten dit altijd goed te verkopen: het gaat maar om een paar procent, er verdwijnen geen complete lijnen, deze bus was toch al niet populair.. Toch kan het verdwijnen van een enkele rit al grote gevolgen hebben. Zeker voor reizigers die te maken krijgen met een optelsom van uitgedund openbaar vervoer tijdens hun hele reis van deur tot deur. Om deze gevolgen wat beter in kaart te brengen, lanceerde Rover het Meldpunt Minder OV.
Langer onderweg
“De trein van Arriva rijdt in het weekend nog maar één keer per uur. Er is geen goede aansluiting meer. Als ik nu van Sneek naar Haulerwijk wil ben ik 2,5 uur onderweg. In Leeuwarden of Drachten moet ik 50 minuten wachten”, meldt een reiziger. Het is een duidelijk voorbeeld uit ons meldpunt van grote gevolgen wanneer een enkele bus- of treinrit vervalt. Vooral in de avond en in het weekend speelt dit probleem. ‘’Als ik 's avonds uit Baarle Nassau met de bus naar Breda en dan met de trein naar Dordrecht wil reizen, moet ik 39 minuten in Breda wachten omdat de treindienst naar Dordrecht een uurdienst is geworden’’, meld een andere reiziger. Weer een ander meldt dat de overstap in Amersfoort van 8 minuten naar 28 minuten is gegaan: 40 minuten extra reistijd op een dag. Meerdere reizigers melden dat zij, vooral in de avonden en weekenden, meer dan 30 minuten moeten wachten bij een overstap. Het maakt de reis niet alleen lang, maar ook erg oncomfortabel. Ook kunnen er andere vervelende gevolgen zijn. Zoals bij een reiziger uit Hendrik-Ido-Ambacht die vanwege het verdwijnen van de spitsbus nu een tragere bus moet nemen en voor deze langere route ook nog extra moet betalen.
Rolstoel mag niet mee
Ernstige klachten ziet Rover op het gebied van toegankelijkheid. Zo meldt een reiziger in Obdam niet meer te kunnen reizen nu de bus is vervangen door een buurtbus waarin geen rolstoel mee kan. Een soortgelijke klacht komt van een reiziger uit het Friese dorp Roordahuizum, waar in het weekend geen rolstoeltoegankelijke bus meer heen rijdt. Voor deze mensen betekent het snijden in de busdienst dat zij niet of minder kunnen deelnemen aan de samenleving. Mobiliteit is een basisbehoefte voor iedereen. Het is van groot belang dat er een oplossing op maat komt voor reizigers die door de verdwenen bus thuis komen te zitten. Ook komen er klachten over slechte bereikbaarheid van essentiële bestemmingen waar iedereen heen moet kunnen, zoals het ziekenhuis. In Dordrecht is het ziekenhuis in de avond en in het weekend slecht bereikbaar geworden door het schrappen van bussen. Overigens is het natuurlijk heel persoonlijk wat een essentiële bestemming is. “Ik kan in het weekend niet meer bij mijn ouders op bezoek met de bus en kan doordeweeks enkel alleen overdag op de plaats van bestemming komen en vertrekken”, meldt een reiziger uit Friesland die normaal met buslijn 28 tussen Leeuwarden en Grou reisde. “Een bus één keer per 2 uur in de avonden en weekenden zou al een heleboel verschil maken.”
Andere werktijden
Voor sommige reizigers betekent de uitgedunde dienstregeling dat zij niet meer op het zelfde tijdstip als voorheen op het werk kunnen zijn. “Het zorgt ervoor dat ik niet de uren kan werken die ik eigenlijk zou moeten werken en in de praktijk gaat mijn reistijd dus soms van 45 minuten van deur tot deur naar 1,5u of zelfs langer, met een beetje extra pech, laat een reiziger weten. Het is iets dat we vaker horen. “‘Er zijn 2 reis mogelijkheden weg gehaald van Breda naar Rotterdam en andersom. Hierdoor ben ik in de ochtend altijd net te laat op werk en ben ik standaard een half uur later thuis dan ik eerst was”, meldt een andere reiziger. Maar het is niet alleen te wijten aan de dienstregelingen dat mensen soms hun werktijden moeten aanpassen. Nog steeds blijkt het openbaar vervoer niet uit te blinken in betrouwbaarheid. “Omdat ik niet te laat op mijn afspraken kan komen én ik er rekening mee moet houden dat er maar 1 van de beloofde 2 treinen per uur overblijft, moet ik dus op de heenweg een uur speling nemen en een uur eerder van huis vertrekken in plaats van een kwartier eerder toen er nog wel 4 treinen per uur reden” laat een reiziger weten. Ook andere reizigers melden door storingen en uitval veel werkoverleggen gemist te hebben.
Sommige haltes worden opgeheven om te bezuinigen
Foto: Tim Boric
Drukker en duurder
Ook voor reizigers die niet kampen met een slechte bereikbaarheid of onhandige dienstregeling, kan de frustratie oplopen. De overgebleven bussen en treinen zijn nu flink drukker en een zitplaats is geen garantie. Dat terwijl de prijzen van een kaartje dit jaar flink omhoog zijn geschoten. “Ik betaal enorm veel geld om dagelijks met de trein van huis naar werk en terug te kunnen en ik kan zelden tot nooit zitten, of überhaupt comfortabel staan”, klaagt een reiziger in het meldpunt. Zo ook een ander: “‘Ik ga ruim 20 jaar dagelijks met de trein, maar het afgelopen half jaar is echt dramatisch en dan heb ik het nog niet eens over de belachelijk hoge prijzen!” Het gebrek aan reiscomfort komt regelmatig terug in het meldpunt: “‘Ik heb meerdere keren moeten meemaken dat ik niet meer de trein in kon omdat het dusdanig vol is dat mensen tegen de deuren gedrukt worden en sommige reizigers niet eens kunnen uitstappen.” Met zo’n 1000 meldingen per maand blijft het dan ook in ons Meldpunt Volle Treinen onverminderd druk.
Dan maar de auto?
Rover waarschuwt er altijd voor: een reiziger die overstapt naar de auto, keert niet snel terug naar het OV. Het is daarom belangrijk reizigers vast te houden, ook in moeilijke tijden. Dit jaar wordt spannend. Als er nu veel reizigers afhaken, komt het OV in een negatieve spiraal terecht. Want dan moet er straks nog meer worden gesneden waarna weer nog meer reizigers verdwijnen.. Dat het risico van een negatieve spiraal aanwezig is, getuigen ook de meldingen aan Rover waarin mensen aangeven een overstap naar de auto te overwegen. “Ik zit momenteel in mijn laatste jaar maar als ik zie hoe het ov is wil ik zo snel mogelijk een auto kopen”, “‘Per week ongeveer anderhalf uur extra reistijd. Ik ben nu serieus aan het kijken voor een auto”, “Ik sta nu echt concreet op het punt om een auto te kopen, want dit is niet meer te doen en ik zie het helaas niet snel beter worden”. Het zijn meldingen die Rover vaker krijgt. In sommige gevallen is de keuze zelfs al gemaakt: “‘Heb een auto moeten aanschaffen omdat met de trein rijden niet meer te doen is in de spits en de bereikbaarheid niet meer kan garanderen voor m'n baan in de zorg. Traject Breda – Rotterdam”. Of deze reiziger: “steeds een uur wachten op de volgende trein doet mij steeds vaker besluiten de auto te nemen …. Ik voel me minder welkom bij het treinverkeer. Heel jammer en heel vervelend. Zeker met een kortingskaart.” Uit andere meldingen blijkt weer dat de auto ook niet altijd een oplossing is. Zoals een reiziger die meldt nu iedere ochtend vast te staan op de A9. Toch zonde, deze reiziger koos voorheen voor het OV en is nu weer een extra voertuig in de file.
Van snijden naar rijden
Rover blijft fanatiek pleiten voor een OV-herstelplan. Wanneer er een goed product komt, dan volgt de reiziger vanzelf. Investeer in een aantrekkelijk OV-aanbod in plaats van reizigers te verjagen met ingekrompen dienstregelingen. Rover wil een mentaliteitsverandering in de OV-sector: van snijden naar rijden! Dit is ook de titel van het herstelplan dat Rover aan de OV-sector heeft aangeboden. Het eerste overzicht van de meldingen uit het Meldpunt Minder OV is tijdens een congres door Rover-directeur Freek Bos aan de OV-sector gepresenteerd. Daarnaast blijft Rover doorgaan met lobbyen in de politiek en aandacht vragen in de media. Wij hebben vooral de hulp nodig van jou, de reiziger. Laat ons weten wat de gevolgen voor jou zijn van het uitgedunde openbaar vervoer. Dan zorgt Rover dat de stem van de reiziger gehoord wordt. Laat het ons weten via www.meldpuntminderov.nl
Waar kwamen de meeste klachten over?
Maar liefst 42% van de binnengekomen klachten had betrekking op de trein. Met 24% volgt de bus. Slechts een handvol klachten richt zich op tram, metro of ander OV. De meeste treinreizigers (45%) klagen over NS. Met 16% van de klachten scoort ook Arriva niet heel goed. Deze vervoerders worden gevolgd door Connexxion (9%) en QBuzz (7%). Daarbij moeten we natuurlijk in het oog houden dat NS ook de meeste reizigers vervoert en dit soort aantallen dus relatief zijn.
Waar hebben reizigers het meeste last van? Maar liefst 52% klaagt over minder reismogelijkheden. Daarna wordt het meest geklaagd over ongunstige dienstregelingstijden. Op de derde plaats staat een fors langere reistijd, gevolgd door een slechte of verbroken aansluiting en te drukke treinen of bussen.