Vroeger was er op elk groot station een toilet met een dame en een schoteltje. Ooit werkte ik op het station in Nijmegen waar in die tijd, we hebben het over de jaren ´70 van de vorige eeuw, Toos verantwoordelijk was voor het schoonhouden van de toiletten en het innen van de centjes op het daarvoor bestemde schoteltje.
Ik herinner mij mevrouw Toos. Zij heeft een jaar of 60 vrijwel dagelijks achter het schoteltje gezeten, ze hoorde bij het meubilair van het station. Ik herinner mij niet wat het destijds kostte. Komt misschien omdat je als medewerker, ik stond in de krantenkiosk van Bruna, gratis naar het toilet mocht. Dan maakte je altijd even een praatje met Toos. Heten er tegenwoordig nog vrouwen Toos? Of Bep, dat zijn van die namen die vergeten zijn, net als dat schoteltje.
Medewerkers op het station vormden een leuke gemeenschap. De jonge mensen achter het loket bij het G.W.K, conducteurs en machinisten, de kelners van de stationsrestauratie. De medewerker die verantwoordelijk was voor het in- en uitladen van pakketjes: de treinen hadden vroeger altijd een kleine bagageruimte waar pakketjes mee werden verzonden.
Ik reis driemaal per week naar Driebergen-Zeist en ben dus een trouwe bezoeker van het prachtig, vernieuwde station. Driebergen-Zeist stond vroeger bekend om de mannen met dienblad en koffiekan die elke stoppende trein langs liepen om hun koffie te slijten. Raampjes in treinen konden toen nog worden opengedraaid.
Terug naar de toiletten. Stationstoiletten werken tegenwoordig volautomatisch. Houd je bankpas tegen een schermpje en open de deur. Soms lukt dat niet meteen dus zie je weleens mensen die nodig een toilet willen bezoeken enorm heen en weer wippen. Of iemand die eerst niet doorheeft dat het niet werkt als je je OV-chip kaart er tegenaan houdt. Of iemand die alleen muntgeld heeft, nodig moet, en uiteindelijk geholpen wordt door iemand die bereid is om in ruil voor 7 dubbeltjes zijn of haar bankpasje even tegen het schermpje te houden. Soms is het toilet defect. Ik zag dat laatst nog. De deur sloot niet meer, dus hielpen de wachtenden elkaar door de deur te bewaken. Zo schept het toilet soms ook nog een band.
De techniek werkt dus niet altijd. Als het toilet defect is dan is dat erg lastig, want op station Driebergen-Zeist is er niet nog een tweede toilet. In Zutphen wel, daar zijn er drie, en in Arnhem is er overdag altijd nog een medewerk(st)er die uitkomst biedt als de toegangspoortjes even weigeren. Maar op de meeste stations is er maar één toilet en als die defect is, denk ik altijd even aan Toos... die werkte altijd!
