Werk aan de winkel
Zo’n 2,5 jaar geleden trad toenmalig staatssecretaris IenW Stientje van Veldhoven af. Een goed moment om met een viertal gedeputeerden vooruit te kijken, dachten we bij OV-Magazine. Wat waren de wensen voor een volgende bewindvoerder? Naast de langetermijnambities op hun wensenlijstje, was het vooral zaak om OV-afbraak op korte termijn te voorkomen. Inmiddels weten we dat dat niet is gelukt. Voor een volgend bewindspersoon ligt er een uitdagend pakket.
Editie 3, 2023 | Guus Puylaert, hoofdredacteur OV-Magazine
Tijdens de coronapandemie zat er vrijwel geen reiziger in de bus, terwijl het vervoer wel beschikbaar bleef. Dat kwam door de rijksbijdrage, de beschikbaarheidsvergoeding (BVOV), die onder Van Veldhoven was geïntroduceerd. De BVOV hield het ov letterlijk ‘beschikbaar’. Fleur Gräper, gedeputeerde van Groningen, noemde het OV een ‘patiënt op de IC’; de Gelderse gedeputeerde Jan van der Meer zei bang te zijn dat ‘de patiënt het ziekenhuis geamputeerd verlaat’. Arne Schaddelee, gedeputeerde van Utrecht, noemde de BVOV ‘een infuus waaraan de patiënt lag’. Floor Vermeulen, destijds gedeputeerde van Zuid-Holland, was het daar roerend mee eens. De vier gedeputeerden hoopten vurig dat het OV voor een volgende bewindspersoon ‘chefsache’ zou worden.
In een welkomstinterview met de nieuwe CDA-staatssecretaris Vivianne Heijnen vertelde zij dat Nederland zich geen OV-afbraak kan permitteren. Prompt werd bekend dat de BVOV tot eind 2022 werd verlengd, wat door de sector met gejuich werd ontvangen.
Maar verdere verlenging van de coronasteun voor 2023 kwam er niet. Het ‘infuus’ werd van de patiënt afgehaald en daarmee dreigt de patiënt dus het ziekenhuis geamputeerd te verlaten. In mei 2023 stuurde de sector een brandbrief aan de Tweede Kamer, ondertekend door de gedeputeerden van alle twaalf provincies, de voorzitters van de twee vervoerregio’s en het OV-bureau Groningen Drenthe. Het OV-aanbod dreigt namelijk met 10 tot 15 procent af te nemen tot 2025 als het Rijk niet ingrijpt, bovenop de 10 procent afschaling van de afgelopen jaren.
In de zomer van 2022 zag het Nationaal OV-Beraad (NOVB) de maatschappelijke vraagstukken van dat moment al aankomen en organiseerde op 16 februari 2023 een OV-urgentieconferentie. Daar werd een samenhangend pakket aan maatregelen aan het kabinet gepresenteerd, om als OV-sector maatschappelijke vraagstukken het hoofd te bieden en ‘uit het dal te klimmen’. De aanwezigen spraken na afloop uit ernaar te streven het pakket te ‘harden’ en tot collectieve besluitvorming te komen. Destijds moest nog blijken of het kabinet het hiervoor benodigde geld kon vrijmaken. Daarop bleek het vervolgens dus stuk te lopen.
In juni bleek de brandbrief wel effect te hebben. PvdA en CDA dienden een motie in om verdere verschraling van het OV tegen te gaan. Deze werd aangenomen. Maar in juli viel het kabinet en nu is het nog maar de vraag wat daarvan terechtkomt. Aan een volgende bewindspersoon daarom alvast de oproep om werk te maken van het OV-pakket dat er ligt – om verdere afbraak te voorkomen.