Analyse
Waarom verkoos het kabinet de Nedersaksenlijn boven de Lelylijn?
Dit voorjaar besloot de inmiddels demissionaire regering 1,9 miljard euro beschikbaar te stellen voor de Nedersaksenlijn, een nieuwe spoorverbinding tussen Emmen en Stadskanaal waardoor een doorgaande trein Groningen-Emmen-Almelo mogelijk wordt. Het geld werd gevonden door dit uit het potje te halen van de Lelylijn, de beoogde nieuwe spoorverbinding tussen Lelystad en Groningen. Maar waarom komt de Nedersaksenlijn er nu waarschijnlijk wel en de Lelylijn voorlopig nog niet? En wat betekent dit voor de reiziger?
Alleen online | Frank Visser
Station Groningen
Een kwestie van geld
De belangrijkste reden voor de keuze voor de Nedersaksenlijn is geld. Volgens de eerste inschattingen zou voor de Lelylijn zeker 10 miljard euro nodig zijn. Er was echter maar 3 miljard euro gereserveerd. Gezien de tekorten op de begroting voor infrastructuur was er ook geen zicht op dat er snel meer geld zou komen voor de Lelylijn. Het beschikbare geld was wel voldoende voor de Nedersaksenlijn. De regering heeft zelfs nog eens een half miljard euro uit de Lelylijn-pot gehaald om tekorten op andere infraprojecten op te lossen. Feitelijk is er dus met de verschuiving van het geld ook bezuinigd op het openbaar vervoer. Dit voorbeeld geeft wel aan hoe lastig het is om nieuwe OV-projecten te realiseren. Nieuw geld komt meestal alleen beschikbaar bij kabinetsformaties of door te bezuinigingen op andere projecten. Nu er vervroegde verkiezingen komen ontstaat er dus voor het OV spannende tijden.
De Qliner tussen Emmen en Groningen
Ontwikkeling van de regio
Dat de Nedersaksenlijn in de politiek momenteel beter scoort heeft nog enkele andere redenen. Er is door een grote groep organisaties uit de regio gewerkt aan een bidbook waarin nadrukkelijk is gekeken wat de Nedersaksenlijn betekent voor de hele ontwikkeling van de regio. De Nedersaksenlijn wordt dus gepresenteerd als meer dan alleen een nieuwe OV-verbinding en ook als een project dat niet alleen van overheden is maar ook van inwoners en het bedrijfsleven. Andere OV-projecten kunnen daarvan leren. Zo staat in de onderzoeken over de Lelylijn vooral de mogelijke route centraal, maar minder hoe deze lijn past in de regionale ontwikkeling.
Gefaseerde aanpak
Ook valt op dat de Nedersaksenlijn gefaseerd kan worden gerealiseerd. Dit maakt het project meer behapbaar. Bovendien kunnen resultaten sneller zichtbaar zijn voor de reiziger, maar ook voor de politiek. En elke verbetering betekent dat het vervoer zich verder kan ontwikkelen. Het opknippen van een project in kleinere stukken maakt de risico’s ook kleiner. Op een vergelijkbare manier zou ook voor andere regio’s een ontwikkelperspectief van het spoorwegnetwerk kunnen worden gemaakt met enkele tussenstappen op weg naar het gewenste eindresultaat. Opmerkelijk is dat in het regeerakkoord van de nu uit elkaar gevallen coalitie staat dat met de aanleg van de Lelylijn wordt gestart in Groningen. Dit suggereert de mogelijkheid om de lijn gefaseerd aan te leggen. In de onderzoeken die tot nu toe zijn gedaan is nooit naar deze faseringsoptie gekeken maar altijd uitgegaan van de volledige lijn. We zullen het nooit weten, maar faseren had bij de Lelylijn mogelijk kunnen voorkomen dat het geld was weggehaald bij dit project.
Werk aan het spoor
Alleen een stoptrein?
De Nedersaksenlijn zorgt voor een betere bereikbaarheid van grote delen van Drenthe en Oost-Groningen. Dat is goed nieuws voor de OV-reiziger. Maar het risico is groot dat reizigers straks slechts 2x per uur kunnen reizen met een stoptrein. Het budget van 1,9 miljard euro is namelijk gebaseerd op een “sobere” variant van de Nedersaksenlijn. Deze zou dan enkelsporig zijn op het nieuwe traject en een stuk extra dubbelspoor bevatten op het bestaande traject ten zuiden van Emmen. Rover heeft ervoor gepleit kritisch naar de kosten te kijken. Voor nieuwe spoorlijnen wordt nu nog standaard uitgegaan van ongelijkvloerse kruisingen met autowegen. Als bij rustige wegen gekozen zou worden voor bewaakte spoorwegovergangen dan kan flink op de kosten worden bespaard. Dit geld kan volgens Rover beter ingezet worden voor een groter stuk dubbelspoor zodat er naast een stoptrein ook een sneltrein kan rijden van Groningen naar Almelo.
Lelylijn
En de Lelylijn? In theorie zou deze lijn kunnen zorgen voor aanmerkelijk kortere reistijden tussen de Randstad en Noord-Nederland en wellicht in de toekomst zelfs internationale treinen van Amsterdam naar Scandinavië. Voorlopig moeten reizigers het doen met een paar kleine aanpassingen aan het bestaande spoor rond Meppel die moeten zorgen voor een grotere betrouwbaarheid en 1 minuut reistijdwinst. Maar wie weet brengen de komende verkiezingen nieuw perspectief.